Hiphop Mỹ thời hậu 911: Cải tà quy chính

Nhắc tới Hip-hop một thời, ai cũng nghĩ đến chửi thề, các lời tục tĩu trong ca từ, thói hư tật xấu của cánh ca sĩ... Vậy mà thông điệp trong ca khúc Jesus Walks của siêu sao mới nổi Kayne West lại là: "Chúa Jesus ở trong lòng chúng ta." Giới Hip-hop bất trị Bắc Mỹ "cải tà quy chính" đổ xô đến với tín ngưỡng. Tại sao?

Nhớ đến những đề tài chủ đạo của Hip-hop luôn dao động trong "Bạo lực, tình dục và sự trả thù", thì thật khó tin là "Cuộc trò chuyện với "Chúa"" lại có thể đưa một ca khúc lên dẫn đầu bảng xếp hạng MTV Chart. Khó dám nghĩ đến điều này trong bất kỳ dòng nhạc phổ thông nào chứ chưa nói đến Hip-hop. Vả lại, trong giới âm nhạc nói chung, đề tài tín ngưỡng từ trước đến nay vẫn bị coi là "không sành điệu" và không hút khách. Vậy mà mùa Hè này, một ca khúc khó có thể tín ngưỡng hơn đã tấn công hầu hết các bảng xếp hạng: Jesus Walks của Kanye West, siêu sao Hip-hop mới ở Bắc Mỹ. Cho tới cuối năm 2003, West chủ yếu ghi dấu ấn âm nhạc trong vai trò nhà sản xuất với việc đưa những ca sĩ như Alicia Keys hay Jay-Z lên đỉnh vinh quang. Đầu năm 2004, West tung đĩa đơn Jesus Walks ra thị trường. "Tôi đã miệt mài trong phòng thu âm suốt 3 năm trời để cho ra đời ca khúc này. Đó là một sự hòa trộn thích hợp giữa funky, nhạc Nhà thờ và Hip-hop.", West cho biết. "Nội dung của Jesus Walks là hãy trò chuyện với Chúa trời trong niềm tin vững chắc rằng bạn sẽ không bị bỏ rơi. Và có thể nói rằng Jesus Walks được hòa âm tốt đến mức cả những DJ Hip-hop truyền thống "bặm trợn" cũng phải phát đi ca khúc của tôi trong radio hoặc tại các sàn nhảy".

Tại sao West lại đột nhiên trở nên "hiền lành" như vậy? Hai năm trước, West trải qua một vụ tai nạn xe hơi kinh hoàng và kể từ đó anh trở nên trầm ngâm, có đức tin hơn. Trong mọi hoàn cảnh, mọi điều kiện có thể, West đều bày tỏ một cách công khai cái "Nirvana" của mình đối với các đồng nghiệp và người hâm mộ. Kế hoạch "thổi đức tin" vào lòng người của West xem ra đã thành công rực rỡ: Ca khúc Jesus Walks ngự trên vị trí số 1 của nhiều bảng xếp hạng, videoclip Jesus Walks được các đài truyền hình phát nonstop
Không chỉ một mình West với Jesus Walks mà tín ngưỡng nói chung đang chinh phục nền văn hóa Pop, và khiến cả cánh Hip-hop nổi tiếng rắn phải cúi đầu. ở Mỹ, ngày càng có nhiều thanh niên trẻ với thời trang Hip-hop sành điệu mà lại thích hát trong các dàn nhạc đồng ca nhà thờ. Thậm chí những kẻ đầy tai tiếng trong các dòng nhạc khác cũng bị cuốn theo Hip-hop. Prince nổi tiếng ăn chơi chịu gác kiếm, lên tiếng tuyên truyền về giá trị truyền thống của gia đình, niềm tin và sự nhẫn nhục chịu đựng. Siêu sao R&B- R.Kelly, từng bị kiện tội lạm dụng tình dục, muốn rửa tội bằng những trùm ca khúc tín ngưỡng. Những ngôi sao rap "thứ thiệt" như DMX mềm giọng cho rằng sự nghiệp ca hát không quan trọng bằng việc mỗi sáng Chủ nhật đến Nhà thờ cầu nguyện. Mase (Hip-hop) nổi tiếng là một kẻ ăn chơi trác táng mở một Nhà thờ mang tên Mason Betha và chỉ làm từ thiện. Mase từng tuyên bố đoạn tuyệt với Hip-hop nhưng mới đây lại tung ra album Welcome Back với nội dung ngược hẳn với Harlem World: thay vì những câu chửi thề, những lời lẽ tục thì giờ hát nền là cả một dàn nhạc nữ của Nhà thờ và nội dung ca từ rất hướng thiện.

Kanye West lý giải: "Hip-hop bị chính sự phát triển đầy bất ngờ đè bẹp và sự đề cao chủ nghĩa vật chất bấy lâu nay làm mất sự kiểm soát. Chúng ta chìm trong cuộc chiến với khủng bố, sự phân biệt chủng tộc, nhưng phần lớn và bao trùm cuộc sống lại là sự vật lộn với chính bản thân. Vụ khủng bố 11/9 dường như khiến cả những siêu sao Hip-hop "rắn" nhất cũng phải suy ngẫm về cuộc sống và những giá trị nội tâm bị lu mờ bấy lâu nay". Tuy nhiên, nếu cho rằng đấy là nguyên nhân chính thì lại có vẻ chưa đầy đủ. Không ít người cho rằng, dòng nhạc non trẻ Hip-hop đang trải qua một quá trình "phát triển về chiều sâu. P.Diddy, một trong những ông trùm Hip-hop cho rằng dòng nhạc này đang có ý nghĩa như "Negro Spirituals" - "Tâm hồn da đen" của những nô lệ trên cánh đồng bông trắng xóa thời kỳ đầu thế kỷ trước ở Mỹ. Chả vậy mà ca khúc Best Friend được P.Diddy viết riêng cho Chúa. Đảo qua bảng xếp hạng Hip-hop hiện nay, có thể thấy hàng loạt ca khúc mang nội dung tín ngưỡng như Lord You Know, On My Way To Church... Thậm chí, 50Cent, một trong những siêu sao "Gangsta Rap" cũng tham gia dòng Hip-hop mới với album Get Rich Or Die Tryin' nói về việc đi lên "Thiên đường" hay bị đày xuống "Địa ngục" của con người sau cái chết.

10 năm trước, nhà văn Cornel West từng tiên đoán chiến lược thị trường của Hip-hop sẽ có một tác động không tốt đối với cuộc sống hàng ngày. Chỉ đức tin mới đủ sức đối trọng với Hip-hop. Trong cuốn Race Matters, Cornel West đã nói đến những người Mỹ da màu như "một dân tộc bị truy đuổi và căm ghét" và chỉ có những tài sản tinh thần duy nhất là "trí nhớ mang chất thơ, sự hội nhập cá thể và sự tôn trọng đối với bản thân". Trước sự phát triển lành mạnh của Hip-hop ngày nay, chính Cornel West cũng phấn khởi rằng Hip-hop hậu 911 dường như hội tụ đầy đủ điều kiện trở thành món tài sản tinh thần quý báu, thậm chí một "di sản văn hóa phi vật thể" của nhân loại.8-X